سیستم های گرمایش با دیگ بخار از نظر فشار ( نسبی ) بخار می توانند به صورت زیر طبقه بندی شوند: سیستم های با فشار بالا (فشار بخار 100 پاوند بر اینچ مربع به بالا) سیستم های با فشار متوسط (فشار بخار بین 15 تا 100 پاوند بر اینچ مربع) سیستم های با فشار پایین (فشار بخار بین صفر تا 15 پاوند بر اینچ مربع سیستم های بخار خلاء تا 15 پاوند بر اینچ مربع سیستم های خلاء ( با پمپ خلاء ) خلاء تا 15 پاوند بر اینچ مربع
از سه سیستم اول ، سیستم با فشار بخار متوسط در ساختمان های معمولی متداول تر است . در ساختمان های بلند از سیستم های طبقات 1 و 2 استفاده می شود . در سیستم های خلاء با پمپ ، بخار خروجی دیگ بخار مانند سیستم های دیگر وارد لوله رفت بخار می شود ، اما در لوله برگشت به وسیله پمپ ، خلاء ایجاد می شود . این سیستم در مورد ساختمان های بزرگ به طور وسیعی اجرا شده است .
در شبکه یک لوله ای ، رفت بخار به طرف وسایل پخش حرارت و برگشت بخار تقطیر شده به سمت دیگ بخار در یک لوله انجام می شود. در این سیستم جهت حرکت قطرات آب در خلاف جهت حرکت بخار در لوله است. بنابراین در سیستم یک لوله ای لازم است شیب لوله بخار به طرف دیگ بخار باشد و معمولا قطر لوله در سیستم یک لوله ای بزرگتر از قطر لوله در حالت دو لوله ای است (شکل 1 را ببینید) در سیستم یک لوله ای نیازی به استفاده از تله بخار نمی باشد ، اما سیستم ممکن است به علت ضربه آب تولید صدا کند.
در شبکه دو لوله ای در یک لوله فقط بخار خروجی دیگ بخار و در لوله دیگر فقط آب تقطیر شده وجود دارد .
در تهویه مطبوع سیستم برگشت مکانیکی متداول تر است . به ویژه ، اگر ارتفاع پایین ترین وسیله پخش حرارت از سطح آزاد آب دیگ بخار کمتر از 2 فوت باشد ، از سیستم مکانیکی استفاده می شود . در این حالت ، معمولا آب برگشتی وارد یک مخزن شده وسپس به وسیله پمپ به دیگ فرستاده می شود .
شکل زیر یک شبکه دو لوله ای ثقلی را نشان می دهد که در آن به خروجی هر مصرف کننده حرارت ، یک تله بخار متصل می باشد . چنانکه در شکل دیده می شود با ایجاد یک فرورفتگی (یا خمیدگی) در مسیر آب تقطیر شده ، بوسیله فشار بخار خروجی دیگ بخار از برگشت آب به سمت بالا دست لوله آب تقطیر شده جلوگیری می شود . بجای ایجاد خمیدگی در لوله می توان از شیر یکطرفه استفاده کرد . در شکل 2 هر دو روش نشان داده شده است . برای اینکه اپراتور دستگاه کنترل کند که تله بخارها وظیفه خود را درست انجام می دهند و فقط آب جریان دارد و نه بخار ، می توان طبق شکل یک دریچه بازدید شیشه ای بعداز تله بخار نصب کرد .
شکل 3 یک شبکه دو لوله ای با برگشت مکانیکی را نشان می دهد . این سیستم نیاز به یک مخزن آب تقطیر شده که پایین تر از همه وسایل مصرف کننده حرارت نصب شود ، دارد .
در شبکه دو لوله ای که می تواند برای سیستم های بخار با فشار پایین ، متوسط وبالا استفاده شود ، لوله اصلی رفت بخار معمولا در زیر سقف موتورخانه دیگ بخار دورزده واز آن انشعاب های لازم گرفته می شود .
لوله اصلی برگشت اب تقطیر شده به دیگ بخار پایین تر از لوله اصلی بخار قرار گرفته ولوله های برگشت آب تقطیر شده از جمله رایزرها به آن متصل می شود.
در این نوع شبکه ها ، بخش های افقی لوله اصلی رفت بخار باید به طرف وسایل پخش حرارت شیب داشته باشد ، به طوری که جهت حرکت بخار و آب تقطیرشده شبیه هم باشد . در مسیر لوله اصلی رفت بخار خروجی دیگ بخار ، هرجا که آن در امتداد قائم مسیر پیدا می کند ، باید در پایین لوله قائم پیش بینی لازم برای تخلیه بخار تقطیرشده در لوله افقی قبل از آن ونیز در لوله قائم آن نقطه به عمل آید . (شکل4) انتهای لوله رفت بخار از طریق یک تله بخار به لوله آب تقطیر شده متصل می شود .
در لوله های معمولا بخار خروجی دیگ بخار با سرعت بالا ( 24 تا 36 متر بر ثانیه ) و دمای 100 تا 198 درجه سانتی گراد جریان دارد . با توجه به سرعت زیاد بخار اغلب قطر لوله های بخار کوچکتر از قطرلوله های آب داغ است وبرای جلوگیری از شوک باید سیستم به گونه ای طراحی شود که از جمع شدن آب در داخل لوله ها اجتناب شود . همچنین با توجه به اینکه در اثرعبور بخار خروجی دیگ بخار دمای لوله ها افزایش قابل توجهی پیدا می کند . باید پیش بینی لازم برای انبساط لوله ها واستفاده از تکیه گاه های مناسب صورت گیرد . بعداز هر وسیله مصرف کننده حرارت بخار ، یک تله بخار ، یک صافی و یک شیر قرار می گیرد که برای اینها یک مسیر بای پاس نیز در نظرگرفته می شود .
سطح تراز لوله اصلی رفت بخار نباید پایین تر از سطح تراز آب دیگ بخار باشد. لوله برگشت اصلی می تواند در سطحی پایین تر از سطح آب دیگ بخار یا بالاتر از آن به دیگ بخار متصل شود . حالت اول را برگشت مرطوب وحالت دوم را برگشت خشک می نامند. این طبقه بندی مهم است زیرا چگونگی اتصال رایزرها به لوله برگشتی اصلی در دو حالت مذکور متفاوت خواهد بود. برخلاف لوله اصلی رفت بخار ، لوله اصلی برگشت آب باید به سمت دیگ بخار ( یا مخزن آب تقطیر شده ) شیب داشته باشد. باید سعی شود بخار در رایزر برگشت وجود نداشته باشد و بنابراین تلاش شود بخار در رایزر به طریقی از بین برود.
لوله اصلی رفت بخار می تواند چنانکه در بالا گفته شد، در پایین ساختمان دور زده واز آن انشعاب قائم به طرف بالا ( رایزر ) گرفته شود و یا لوله اصلی به بالای ساختمان برده شود و سپس از آن به طرف پایین انشعاب گرفته شود. حالت اول را تغذیه از پایین و حالت دوم را تغذیه از بالا می نامند. در هر دو حالت لازم است لوله اصلی برگشت در پایین ساختمان قرار گیرد.
سیستم های گرمایش با دیگ بخار از نظر فشار ( نسبی ) بخار می توانند به صورت زیر طبقه بندی شوند: سیستم های با فشار بالا (فشار بخار 100 پاوند بر اینچ مربع به بالا) سیستم های با فشار متوسط (فشار بخار بین 15 تا 100 پاوند بر اینچ مربع) سیستم های با فشار پایین (فشار بخار بین صفر تا 15 پاوند بر اینچ مربع سیستم های بخار خلاء تا 15 پاوند بر اینچ مربع سیستم های خلاء ( با پمپ خلاء ) خلاء تا 15 پاوند بر اینچ مربع
از سه سیستم اول ، سیستم با فشار بخار متوسط در ساختمان های معمولی متداول تر است . در ساختمان های بلند از سیستم های طبقات 1 و 2 استفاده می شود . در سیستم های خلاء با پمپ ، بخار خروجی دیگ بخار مانند سیستم های دیگر وارد لوله رفت بخار می شود ، اما در لوله برگشت به وسیله پمپ ، خلاء ایجاد می شود . این سیستم در مورد ساختمان های بزرگ به طور وسیعی اجرا شده است .
در شبکه یک لوله ای ، رفت بخار به طرف وسایل پخش حرارت و برگشت بخار تقطیر شده به سمت دیگ بخار در یک لوله انجام می شود. در این سیستم جهت حرکت قطرات آب در خلاف جهت حرکت بخار در لوله است. بنابراین در سیستم یک لوله ای لازم است شیب لوله بخار به طرف دیگ بخار باشد و معمولا قطر لوله در سیستم یک لوله ای بزرگتر از قطر لوله در حالت دو لوله ای است (شکل 1 را ببینید) در سیستم یک لوله ای نیازی به استفاده از تله بخار نمی باشد ، اما سیستم ممکن است به علت ضربه آب تولید صدا کند.
در شبکه دو لوله ای در یک لوله فقط بخار خروجی دیگ بخار و در لوله دیگر فقط آب تقطیر شده وجود دارد .
در تهویه مطبوع سیستم برگشت مکانیکی متداول تر است . به ویژه ، اگر ارتفاع پایین ترین وسیله پخش حرارت از سطح آزاد آب دیگ بخار کمتر از 2 فوت باشد ، از سیستم مکانیکی استفاده می شود . در این حالت ، معمولا آب برگشتی وارد یک مخزن شده وسپس به وسیله پمپ به دیگ فرستاده می شود .
شکل زیر یک شبکه دو لوله ای ثقلی را نشان می دهد که در آن به خروجی هر مصرف کننده حرارت ، یک تله بخار متصل می باشد . چنانکه در شکل دیده می شود با ایجاد یک فرورفتگی (یا خمیدگی) در مسیر آب تقطیر شده ، بوسیله فشار بخار خروجی دیگ بخار از برگشت آب به سمت بالا دست لوله آب تقطیر شده جلوگیری می شود . بجای ایجاد خمیدگی در لوله می توان از شیر یکطرفه استفاده کرد . در شکل 2 هر دو روش نشان داده شده است . برای اینکه اپراتور دستگاه کنترل کند که تله بخارها وظیفه خود را درست انجام می دهند و فقط آب جریان دارد و نه بخار ، می توان طبق شکل یک دریچه بازدید شیشه ای بعداز تله بخار نصب کرد .
شکل 3 یک شبکه دو لوله ای با برگشت مکانیکی را نشان می دهد . این سیستم نیاز به یک مخزن آب تقطیر شده که پایین تر از همه وسایل مصرف کننده حرارت نصب شود ، دارد .
در شبکه دو لوله ای که می تواند برای سیستم های بخار با فشار پایین ، متوسط وبالا استفاده شود ، لوله اصلی رفت بخار معمولا در زیر سقف موتورخانه دیگ بخار دورزده واز آن انشعاب های لازم گرفته می شود .
لوله اصلی برگشت اب تقطیر شده به دیگ بخار پایین تر از لوله اصلی بخار قرار گرفته ولوله های برگشت آب تقطیر شده از جمله رایزرها به آن متصل می شود.
در این نوع شبکه ها ، بخش های افقی لوله اصلی رفت بخار باید به طرف وسایل پخش حرارت شیب داشته باشد ، به طوری که جهت حرکت بخار و آب تقطیرشده شبیه هم باشد . در مسیر لوله اصلی رفت بخار خروجی دیگ بخار ، هرجا که آن در امتداد قائم مسیر پیدا می کند ، باید در پایین لوله قائم پیش بینی لازم برای تخلیه بخار تقطیرشده در لوله افقی قبل از آن ونیز در لوله قائم آن نقطه به عمل آید . (شکل4) انتهای لوله رفت بخار از طریق یک تله بخار به لوله آب تقطیر شده متصل می شود .
در لوله های معمولا بخار خروجی دیگ بخار با سرعت بالا ( 24 تا 36 متر بر ثانیه ) و دمای 100 تا 198 درجه سانتی گراد جریان دارد . با توجه به سرعت زیاد بخار اغلب قطر لوله های بخار کوچکتر از قطرلوله های آب داغ است وبرای جلوگیری از شوک باید سیستم به گونه ای طراحی شود که از جمع شدن آب در داخل لوله ها اجتناب شود . همچنین با توجه به اینکه در اثرعبور بخار خروجی دیگ بخار دمای لوله ها افزایش قابل توجهی پیدا می کند . باید پیش بینی لازم برای انبساط لوله ها واستفاده از تکیه گاه های مناسب صورت گیرد . بعداز هر وسیله مصرف کننده حرارت بخار ، یک تله بخار ، یک صافی و یک شیر قرار می گیرد که برای اینها یک مسیر بای پاس نیز در نظرگرفته می شود .
سطح تراز لوله اصلی رفت بخار نباید پایین تر از سطح تراز آب دیگ بخار باشد. لوله برگشت اصلی می تواند در سطحی پایین تر از سطح آب دیگ بخار یا بالاتر از آن به دیگ بخار متصل شود . حالت اول را برگشت مرطوب وحالت دوم را برگشت خشک می نامند. این طبقه بندی مهم است زیرا چگونگی اتصال رایزرها به لوله برگشتی اصلی در دو حالت مذکور متفاوت خواهد بود. برخلاف لوله اصلی رفت بخار ، لوله اصلی برگشت آب باید به سمت دیگ بخار ( یا مخزن آب تقطیر شده ) شیب داشته باشد. باید سعی شود بخار در رایزر برگشت وجود نداشته باشد و بنابراین تلاش شود بخار در رایزر به طریقی از بین برود.
لوله اصلی رفت بخار می تواند چنانکه در بالا گفته شد، در پایین ساختمان دور زده واز آن انشعاب قائم به طرف بالا ( رایزر ) گرفته شود و یا لوله اصلی به بالای ساختمان برده شود و سپس از آن به طرف پایین انشعاب گرفته شود. حالت اول را تغذیه از پایین و حالت دوم را تغذیه از بالا می نامند. در هر دو حالت لازم است لوله اصلی برگشت در پایین ساختمان قرار گیرد.