از لحاظ مکانی، موتورخانه به اتاق و یا بخش جداگانه ای از یک ساختمان گفته می‌شود که وظیفه نگهداری تجهیزات مکانیکی و الکترومکانیکی جهت گرمایش و سرمایش یک محیط مسکونی، اداری، صنعتی و غیره را به عهده دارد که معمولاً از اتاق‌های زیر زمینی و یا اتاق‌هایی که به دور از محیط آرامش و آسایش ما هستند، برای این منظور استفاده می شود. در محیط های مسکونی کوچک برای راه اندازی موتور خانه یک اتاق کفایت می‌کند ولی در مکان‌هایی با متراژ بالا مانند بیمارستان ها، هتل ها، کارخانه ها از چند اتاق برای راه اندازی موتورخانه استفاده می‌کنند.
از لحاظ مکانی، موتورخانه به اتاق و یا بخش جداگانه ای از یک ساختمان گفته می‌شود که وظیفه نگهداری تجهیزات مکانیکی و الکترومکانیکی جهت گرمایش و سرمایش یک محیط مسکونی، اداری، صنعتی و غیره را به عهده دارد که معمولاً از اتاق‌های زیر زمینی و یا اتاق‌هایی که به دور از محیط آرامش و آسایش ما هستند، برای این منظور استفاده می شود. در محیط های مسکونی کوچک برای راه اندازی موتور خانه یک اتاق کفایت می‌کند ولی در مکان‌هایی با متراژ بالا مانند بیمارستان ها، هتل ها، کارخانه ها از چند اتاق برای راه اندازی موتورخانه استفاده می‌کنند.
البته در اینجا منظور ما از موتورخانه، پرداختن و تمرکز بر لوازم و تجهیزات نصبی و راه اندازی شده در مکان مورد نظر است نه متراژ و ابعاد فضای موتورخانه. بدون شک دانستن اینکه سیستم موتورخانه ساختمان چگونه است و از چه اجزای تشکیل شده است، کمک شایانی به شما در انتخاب تجهیزات، تعمیر و نگهداری موتور خانه خواهد کرد. البته واضح است که برای انتخاب، نصب و راه اندازی تجهیزات موتورخانه در یک ساختمان بزرگ، وجود یک متخصص به عنوان مهندس مشاور و طراح ضروری خواهد بود.
لازم است به این نکته اشاره کنیم که در برخی از موارد و عمدتاً در سازه های کوچکتر، نصب، راه اندازی و استفاده از تجهیزات موتورخانه کاملاً تجربی و بدون محاسبات حرفه ای انجام می گردد که متأسفانه در خیلی از موارد یا پاسخگوی نیاز ساختمان نیست و یا ظرفیت آن بالاست. در نتیجه به لحاظ اقتصادی، مقرون به صرفه نبوده و استاندارد های کیفیت را نخواهد داشت.
هر ساختمان بر اساس نوع کاربری که دارد، از تجهیزات موتورخانه خاصی استفاده می کند. به عنوان مثال، تجهیزات موتورخانه در سیستم های صنعتی، متفاوت از سیستم های مسکونی، اداری و تجاری است. از جمله در بسیاری از صنایع تولیدی استفاده از آب نرم حائز اهمیت دارد و بخش اعظم تأسیسات را بخش تصفیه آب اشغال می کند. به عنوان مثالی دیگر، تجهیزات موتورخانه در سیستم های درمانی و بیمارستانی هم شامل برخی موارد خاص مانند سیستم های تولید و توزیع اکسیژن، تأمین هوای اتاق های تمیز و تولید ازون و غیره می باشد.
اما به طور کلی، تمامی موتورخانه ها در داشتن سیستم های سرمایشی، گرمایشی، توزیع و تأمین آب گرم، آب سرد و سیستم آتشنشانی مشترک هستند.
اجزای اصلی موتورخانه عبارتند از:
دیگ بخار: آب وارد دیگ شده و با استفاده از مشعل داغ می‌شود و سپس به وسیله لوله‌های انتقال به شوفاژ و رادیاتورها انتقال داده خواهد شد. پس از سرد شدن آب دوباره به دیگ بازگشت خورده و گرم می‌شود و دوباره به سمت شوفاژ، رادیاتور، فن کویل و غیره هدایت می‌شود و این چرخه تکرار می شود.
مشعل: مشعل زیر دیگ آب گرم قرار گرفته و طبیعتاً آبی که وارد دیگ شده و سرد است را گرم می‌کند. سوخت مشعل می‌تواند گازوئیل یا گاز شهری باشد.
سختی گیر: گرفتن سختی آب یکی از اموری است که در صورت رعایت نشدن باعث گرفتگی لوله‌های انتقال و غیره خواهد شد که در صورت استفاده نکردن از این دستگاه، بایستی هر چند وقت یک بار، لوله‌ها را تعویض و یا موتورخانه را تعمیر کرد.
هواساز: دستگاه هواساز عمل تهویه مطبوع زمستانی و تابستانی را انجام می دهد. هوای تازه با هوایی كه توسط كانال های برگشتی جمع آوری شده، در محفظه احثلاط مخلوط شده و پس از عبور از كویل حرارتی و یا برودتی و رطوبت زن (Hamidifier) به وسیله بادرسان به كانال رفت داده شده و از آنجا هوای مشروط (Conditioned air) به اتاق های مختلف توزیع می شود.
تجهیزات تبادل گرما و سرما: آب، بخار و یا هوا بعد از عبور از شبكه های انتقال به وسائل توزیع گرما و سرما مانند فن كویل و هواساز می رسد تا مطبوعیت محیط را فراهم کند. از فن كویل برای گرمایش در زمستان و نیز سرمایش در تابستان استفاده می شود. در این فرآیند، آب سرد و گرمی كه در دستگاه های مولد انرژی مانند دیگ یا چلیر تولید می شود توسط پمپ و شبكه لوله كشی به فن كویل رسیده و پس از عبور از كویل های پره دار به وسیله وزش اجباری هوا روی كویل ها، سرما و گرما را به محیط منتقل می کند .
فن كویل را معمولاً زیر پنجره قرار داده و پشت آن دریچه هوای تازه نصب می نمایند. عیب سیستم فن كویل نسبت به تهویه مطبوع (دستگاه هواساز) این است كه در فن كویل نمی توان روی رطوبت هوا كنترل داشت. این دستگاه در ساختمان هایی مورد استفاده قرار گیرد كه می خواهند درجه حرارت هر یك از اتاق ها را مستقلاً كنترل نمایند. كنترل درجه حرارت در سیستم فن كویل به دو صورت انجام می گیرد: یکی با نصب شیربرقی روی لوله رفت و برگشت كه به علت هزینه زیاد معمولاً اجرا نمی گردد و دیگری با نصب ترموستات اتاقی در داخل كه به بادرسان فن كویل دستور قطع و وصل می دهد ولی آب سرد وگرم كماكان در داخل آن جریان دارد.
كندانس یونیت: این دستگاه ها در پشت بام نصب می شوند و از آن برای ایجاد هوای بدون رطوبت استفاده می شود. در این سیستم ها، گاز داغ خارج شده از كمپرسور مستقیماً وارد كندانسور هوایی شده و گرمای خود را به محیط می دهد. گاز داغ معمولاً از داخل كویل های مارپیچی كه روی آنها پره تعبیه شده عبور می نماید و عمل انتقال حرارت، توسط وزش اجباری بادرسان پروانه ای صورت می گیرد.
وسایل انتقال و واسط: پس از اینکه آب به وسیله دیگ گرم شد و یا به وسیله چیلر سرد شد، به یک وسیله برای انتقال آن به فن کویل، شوفاژ و غیره نیاز است. از وسایل انتقال می‌توان شیرآلات، بست، لوله، سه راهی، پمپ، فن و غیره را نام برد.
از لحاظ مکانی، موتورخانه به اتاق و یا بخش جداگانه ای از یک ساختمان گفته می‌شود که وظیفه نگهداری تجهیزات مکانیکی و الکترومکانیکی جهت گرمایش و سرمایش یک محیط مسکونی، اداری، صنعتی و غیره را به عهده دارد که معمولاً از اتاق‌های زیر زمینی و یا اتاق‌هایی که به دور از محیط آرامش و آسایش ما هستند، برای این منظور استفاده می شود. در محیط های مسکونی کوچک برای راه اندازی موتور خانه یک اتاق کفایت می‌کند ولی در مکان‌هایی با متراژ بالا مانند بیمارستان ها، هتل ها، کارخانه ها از چند اتاق برای راه اندازی موتورخانه استفاده می‌کنند.
از لحاظ مکانی، موتورخانه به اتاق و یا بخش جداگانه ای از یک ساختمان گفته می‌شود که وظیفه نگهداری تجهیزات مکانیکی و الکترومکانیکی جهت گرمایش و سرمایش یک محیط مسکونی، اداری، صنعتی و غیره را به عهده دارد که معمولاً از اتاق‌های زیر زمینی و یا اتاق‌هایی که به دور از محیط آرامش و آسایش ما هستند، برای این منظور استفاده می شود. در محیط های مسکونی کوچک برای راه اندازی موتور خانه یک اتاق کفایت می‌کند ولی در مکان‌هایی با متراژ بالا مانند بیمارستان ها، هتل ها، کارخانه ها از چند اتاق برای راه اندازی موتورخانه استفاده می‌کنند.
البته در اینجا منظور ما از موتورخانه، پرداختن و تمرکز بر لوازم و تجهیزات نصبی و راه اندازی شده در مکان مورد نظر است نه متراژ و ابعاد فضای موتورخانه. بدون شک دانستن اینکه سیستم موتورخانه ساختمان چگونه است و از چه اجزای تشکیل شده است، کمک شایانی به شما در انتخاب تجهیزات، تعمیر و نگهداری موتور خانه خواهد کرد. البته واضح است که برای انتخاب، نصب و راه اندازی تجهیزات موتورخانه در یک ساختمان بزرگ، وجود یک متخصص به عنوان مهندس مشاور و طراح ضروری خواهد بود.
لازم است به این نکته اشاره کنیم که در برخی از موارد و عمدتاً در سازه های کوچکتر، نصب، راه اندازی و استفاده از تجهیزات موتورخانه کاملاً تجربی و بدون محاسبات حرفه ای انجام می گردد که متأسفانه در خیلی از موارد یا پاسخگوی نیاز ساختمان نیست و یا ظرفیت آن بالاست. در نتیجه به لحاظ اقتصادی، مقرون به صرفه نبوده و استاندارد های کیفیت را نخواهد داشت.
هر ساختمان بر اساس نوع کاربری که دارد، از تجهیزات موتورخانه خاصی استفاده می کند. به عنوان مثال، تجهیزات موتورخانه در سیستم های صنعتی، متفاوت از سیستم های مسکونی، اداری و تجاری است. از جمله در بسیاری از صنایع تولیدی استفاده از آب نرم حائز اهمیت دارد و بخش اعظم تأسیسات را بخش تصفیه آب اشغال می کند. به عنوان مثالی دیگر، تجهیزات موتورخانه در سیستم های درمانی و بیمارستانی هم شامل برخی موارد خاص مانند سیستم های تولید و توزیع اکسیژن، تأمین هوای اتاق های تمیز و تولید ازون و غیره می باشد.
اما به طور کلی، تمامی موتورخانه ها در داشتن سیستم های سرمایشی، گرمایشی، توزیع و تأمین آب گرم، آب سرد و سیستم آتشنشانی مشترک هستند.
اجزای اصلی موتورخانه عبارتند از:
دیگ بخار: آب وارد دیگ شده و با استفاده از مشعل داغ می‌شود و سپس به وسیله لوله‌های انتقال به شوفاژ و رادیاتورها انتقال داده خواهد شد. پس از سرد شدن آب دوباره به دیگ بازگشت خورده و گرم می‌شود و دوباره به سمت شوفاژ، رادیاتور، فن کویل و غیره هدایت می‌شود و این چرخه تکرار می شود.
مشعل: مشعل زیر دیگ آب گرم قرار گرفته و طبیعتاً آبی که وارد دیگ شده و سرد است را گرم می‌کند. سوخت مشعل می‌تواند گازوئیل یا گاز شهری باشد.
سختی گیر: گرفتن سختی آب یکی از اموری است که در صورت رعایت نشدن باعث گرفتگی لوله‌های انتقال و غیره خواهد شد که در صورت استفاده نکردن از این دستگاه، بایستی هر چند وقت یک بار، لوله‌ها را تعویض و یا موتورخانه را تعمیر کرد.
هواساز: دستگاه هواساز عمل تهویه مطبوع زمستانی و تابستانی را انجام می دهد. هوای تازه با هوایی كه توسط كانال های برگشتی جمع آوری شده، در محفظه احثلاط مخلوط شده و پس از عبور از كویل حرارتی و یا برودتی و رطوبت زن (Hamidifier) به وسیله بادرسان به كانال رفت داده شده و از آنجا هوای مشروط (Conditioned air) به اتاق های مختلف توزیع می شود.
تجهیزات تبادل گرما و سرما: آب، بخار و یا هوا بعد از عبور از شبكه های انتقال به وسائل توزیع گرما و سرما مانند فن كویل و هواساز می رسد تا مطبوعیت محیط را فراهم کند. از فن كویل برای گرمایش در زمستان و نیز سرمایش در تابستان استفاده می شود. در این فرآیند، آب سرد و گرمی كه در دستگاه های مولد انرژی مانند دیگ یا چلیر تولید می شود توسط پمپ و شبكه لوله كشی به فن كویل رسیده و پس از عبور از كویل های پره دار به وسیله وزش اجباری هوا روی كویل ها، سرما و گرما را به محیط منتقل می کند .
فن كویل را معمولاً زیر پنجره قرار داده و پشت آن دریچه هوای تازه نصب می نمایند. عیب سیستم فن كویل نسبت به تهویه مطبوع (دستگاه هواساز) این است كه در فن كویل نمی توان روی رطوبت هوا كنترل داشت. این دستگاه در ساختمان هایی مورد استفاده قرار گیرد كه می خواهند درجه حرارت هر یك از اتاق ها را مستقلاً كنترل نمایند. كنترل درجه حرارت در سیستم فن كویل به دو صورت انجام می گیرد: یکی با نصب شیربرقی روی لوله رفت و برگشت كه به علت هزینه زیاد معمولاً اجرا نمی گردد و دیگری با نصب ترموستات اتاقی در داخل كه به بادرسان فن كویل دستور قطع و وصل می دهد ولی آب سرد وگرم كماكان در داخل آن جریان دارد.
كندانس یونیت: این دستگاه ها در پشت بام نصب می شوند و از آن برای ایجاد هوای بدون رطوبت استفاده می شود. در این سیستم ها، گاز داغ خارج شده از كمپرسور مستقیماً وارد كندانسور هوایی شده و گرمای خود را به محیط می دهد. گاز داغ معمولاً از داخل كویل های مارپیچی كه روی آنها پره تعبیه شده عبور می نماید و عمل انتقال حرارت، توسط وزش اجباری بادرسان پروانه ای صورت می گیرد.
وسایل انتقال و واسط: پس از اینکه آب به وسیله دیگ گرم شد و یا به وسیله چیلر سرد شد، به یک وسیله برای انتقال آن به فن کویل، شوفاژ و غیره نیاز است. از وسایل انتقال می‌توان شیرآلات، بست، لوله، سه راهی، پمپ، فن و غیره را نام برد.